Oświetlenie awaryjne to niezwykle istotny element zapewniający bezpieczeństwo w budynkach użyteczności publicznej, zwłaszcza w sytuacjach nagłego zaniku podstawowego źródła energii. Prawidłowe funkcjonowanie systemu oświetlenia awaryjnego pozwala na bezpieczne przeprowadzenie ewakuacji, a także umożliwia zlokalizowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz innych niezbędnych urządzeń. Aby system ten działał niezawodnie w sytuacjach krytycznych, niezbędne są regularne pomiary oświetlenia awaryjnego, które potwierdzają, że oświetlenie spełnia wymagania norm oraz przepisów. W niniejszym artykule omówimy, dlaczego oświetlenie awaryjne jest tak istotne, jakie regulacje go dotyczą, a także jak często należy przeprowadzać jego pomiary.
Dlaczego oświetlenie awaryjne jest kluczowe dla bezpieczeństwa?
Oświetlenie awaryjne to system, który w przypadku awarii podstawowego zasilania natychmiast się uruchamia, zapewniając minimalne, ale wystarczające warunki oświetleniowe, aby bezpiecznie ewakuować się z budynku. Jego rola jest nie do przecenienia w obiektach takich jak kina, teatry, biurowce czy szpitale, gdzie w momencie zaniku światła naturalnego i sztucznego istnieje ryzyko wybuchu paniki.
System ten pozwala na oświetlenie dróg ewakuacyjnych, znaków bezpieczeństwa, a także kluczowych punktów, takich jak przyciski alarmowe czy gaśnice. Brak prawidłowo działającego oświetlenia awaryjnego może prowadzić do groźnych w skutkach sytuacji, w których osoby przebywające w obiekcie nie będą mogły sprawnie opuścić pomieszczeń. Regularne pomiary oświetlenia awaryjnego są niezbędne, aby zapewnić, że system działa sprawnie i spełnia obowiązujące wymogi.
Normy i regulacje prawne dotyczące oświetlenia awaryjnego
W Polsce kwestie związane z instalacją oraz funkcjonowaniem systemów oświetlenia awaryjnego reguluje szereg przepisów prawnych oraz norm technicznych, które określają minimalne wymagania, jakie musi spełniać takie oświetlenie. Główne wytyczne znajdują się w normie PN-EN 1838 oraz w rozporządzeniach Ministra Infrastruktury, które szczegółowo opisują, gdzie i w jakich warunkach powinno być stosowane oświetlenie awaryjne.
Na podstawie przepisów, oświetlenie awaryjne musi być zainstalowane w obiektach, gdzie brak zasilania może zagrażać zdrowiu lub życiu ludzi, powodować poważne straty materialne lub negatywne skutki dla środowiska. Dotyczy to m.in. budynków użyteczności publicznej, szpitali, teatrów oraz innych miejsc, w których przebywa duża liczba osób. Rozporządzenia określają również, że pomiary oświetlenia awaryjnego muszą być przeprowadzane co najmniej raz w roku, a wyniki tych badań muszą być zgodne z wytycznymi norm. Dodatkowo, urządzenia stosowane do pomiarów, takie jak luksomierze, powinny mieć aktualne świadectwa wzorcowania, które potwierdzają ich sprawność.
Normy techniczne wymagają również, aby czas działania oświetlenia ewakuacyjnego wynosił co najmniej 1 godzinę po zaniku oświetlenia podstawowego, co umożliwia bezpieczne opuszczenie budynku.
Rodzaje oświetlenia awaryjnego i ich funkcje
Oświetlenie awaryjne dzieli się na kilka podstawowych typów, z których każdy pełni określoną funkcję w zapewnieniu bezpieczeństwa użytkownikom budynków. W zależności od przeznaczenia, instalacje te muszą spełniać określone wymagania dotyczące intensywności światła, czasu działania oraz lokalizacji opraw oświetleniowych. Kluczowe rodzaje oświetlenia awaryjnego to:
- Oświetlenie dróg ewakuacyjnych – ma na celu zapewnienie odpowiedniego oświetlenia na trasach prowadzących do wyjść awaryjnych. Oświetlenie tych dróg jest niezbędne, aby osoby mogły bezpiecznie opuścić budynek, nawet w przypadku całkowitego zaniku światła. Normy wymagają, aby minimalne natężenie światła na drogach ewakuacyjnych wynosiło 1 lx na całej długości trasy, a pełne natężenie powinno być osiągnięte w ciągu 60 sekund od zaniku zasilania.
- Oświetlenie strefy otwartej (antypaniczne) – stosowane w większych przestrzeniach, takich jak hale, aule czy sale gimnastyczne, gdzie brak wyraźnie określonych dróg ewakuacyjnych mógłby prowadzić do wybuchu paniki. Jego zadaniem jest umożliwienie osobom w pomieszczeniu orientacji w przestrzeni i odnalezienia najbliższej drogi ewakuacyjnej. Minimalne natężenie światła w strefach otwartych powinno wynosić 0,5 lx.
- Oświetlenie stref wysokiego ryzyka – szczególnie ważne w miejscach, gdzie prowadzone są prace mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia, np. w warsztatach, laboratoriach czy zakładach produkcyjnych. Oświetlenie w tych strefach musi zapewniać co najmniej 15 lx i pełne natężenie w ciągu 0,5 sekundy od zaniku zasilania.
Każdy z tych typów oświetlenia awaryjnego musi być odpowiednio zaprojektowany i rozmieszczony, aby zagwarantować bezpieczeństwo osób przebywających w budynku. Prawidłowe rozmieszczenie opraw, tak aby nie było miejsc ciemnych lub niedoświetlonych, jest kluczowe dla skutecznej ewakuacji.
Jak często należy wykonywać pomiary oświetlenia awaryjnego?
Regularność wykonywania pomiarów oświetlenia awaryjnego jest niezwykle ważna, aby zapewnić jego skuteczność w razie potrzeby. Zgodnie z przepisami, minimalna częstotliwość kontroli i pomiarów wynosi raz w roku. Jednak w praktyce wiele firm i instytucji decyduje się na częstsze przeglądy, zwłaszcza w budynkach, gdzie przebywają duże grupy ludzi, takich jak szpitale, kina czy biurowce.
Pomiary powinny być wykonywane zarówno po instalacji systemu oświetlenia awaryjnego, jak i w ramach regularnych przeglądów technicznych. Podczas pomiarów kontroluje się między innymi:
- Natężenie światła w newralgicznych punktach, takich jak drogi ewakuacyjne, strefy otwarte i punkty pierwszej pomocy.
- Równomierność oświetlenia, aby upewnić się, że nie ma obszarów niedoświetlonych.
- Czas reakcji systemu na zanik zasilania – zgodnie z normami, oświetlenie awaryjne powinno osiągnąć pełne natężenie w ciągu maksymalnie 60 sekund.
- Czas działania systemu po zaniku zasilania, który musi wynosić minimum 1 godzinę.
Dzięki regularnym pomiarom można wychwycić ewentualne usterki i nieprawidłowości, które mogłyby uniemożliwić prawidłowe działanie systemu w sytuacji awaryjnej. Kontrola stanu technicznego oświetlenia awaryjnego to kluczowy element utrzymania wysokich standardów bezpieczeństwa w każdym obiekcie.
