Choroba Hashimoto, znana również jako przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, to jedno z najczęstszych schorzeń endokrynologicznych, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Choć nie można jej całkowicie wyleczyć, odpowiednie działania profilaktyczne, w tym wsparcie dietą, mogą skutecznie spowolnić jej rozwój i złagodzić objawy. W artykule przyjrzymy się, czym jest Hashimoto, jakie są jego przyczyny i objawy, oraz jak dieta może pomóc w zatrzymaniu rozwoju choroby.
Hashimoto – co to za choroba i jakie są jej przyczyny
Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne schorzenie tarczycy, w którym układ odpornościowy błędnie atakuje własne komórki, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego i stopniowego niszczenia gruczołu. Proces ten najczęściej skutkuje niedoczynnością tarczycy, co oznacza, że tarczyca przestaje produkować odpowiednią ilość hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Przyczyn Hashimoto jest wiele, a ich kombinacja może zwiększyć ryzyko zachorowania. Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę – osoby, których bliscy cierpią na choroby autoimmunologiczne, są bardziej narażone na rozwój AZT (autoimmunologiczne zapalenie tarczycy). Jednakże genetyka to tylko jedna strona medalu. Równie ważne są czynniki środowiskowe, takie jak długotrwały stres, nieprawidłowa dieta, infekcje wirusowe i bakteryjne oraz niedobory składników mineralnych i witamin, zwłaszcza jodu, selenu i witaminy D.
Kobiety chorują na Hashimoto aż dziesięć razy częściej niż mężczyźni, co sugeruje, że hormony płciowe również mogą mieć wpływ na rozwój choroby. Wiek pacjenta to kolejny istotny czynnik – najczęściej choroba ujawnia się pomiędzy 45. a 65. rokiem życia, choć zdarzają się przypadki u młodszych osób, a nawet dzieci.
Objawy i skutki choroby Hashimoto
Hashimoto często rozwija się podstępnie i przez wiele lat nie daje wyraźnych objawów, co znacznie utrudnia jej wczesne wykrycie. Kiedy jednak tarczyca zostanie uszkodzona w stopniu wpływającym na gospodarkę hormonalną organizmu, zaczynają pojawiać się dolegliwości, które mogą być mylnie przypisywane innym schorzeniom.
Najczęstsze objawy Hashimoto obejmują:
- przewlekłe zmęczenie i osłabienie,
- uczucie chłodu,
- suchość skóry, łamliwość włosów i paznokci,
- problemy z koncentracją i pamięcią,
- przyrost masy ciała pomimo niezmienionej diety,
- depresję lub wahania nastroju,
- nieregularne miesiączki oraz problemy z płodnością u kobiet.
W miarę postępu choroby mogą pojawić się także bardziej zaawansowane problemy zdrowotne, takie jak:
- spadek tempa metabolizmu,
- zaburzenia gospodarki lipidowej,
- rozwój insulinooporności,
- niepłodność i ryzyko poronień,
- choroby układu sercowo-naczyniowego.
Nieleczona niedoczynność tarczycy wynikająca z Hashimoto prowadzi do dalszych komplikacji, które mogą negatywnie wpływać na jakość życia. Dlatego tak ważne jest, by reagować na pierwsze objawy i wdrożyć odpowiednie środki zaradcze, w tym zmiany w stylu życia i wsparcie dietą.
Dieta jako wsparcie w chorobie Hashimoto – kluczowe zasady
W chorobie Hashimoto dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów i spowalnianiu procesu zapalnego. Choć nie jest to metoda leczenia, wsparcie dietą może poprawić funkcjonowanie tarczycy i zmniejszyć ryzyko rozwinięcia się niedoczynności tarczycy. Prawidłowe odżywianie wpływa na poziom hormonów, redukuje stan zapalny i wspiera układ odpornościowy.
Najważniejsze zasady diety przy Hashimoto obejmują:
- Dostosowanie kaloryczności diety do indywidualnych potrzeb organizmu – zarówno restrykcyjne diety niskokaloryczne, jak i nadmiar kalorii mogą negatywnie wpływać na przebieg choroby. Zbyt niska kaloryczność może spowolnić metabolizm, podczas gdy nadmiar sprzyja otyłości i pogłębianiu stanu zapalnego.
- Regularność posiłków – jedzenie 4-5 posiłków dziennie, co 3-4 godziny, pomaga utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi i wspiera pracę metabolizmu. Pierwszy posiłek powinien być spożywany maksymalnie 1-2 godziny po przebudzeniu, a ostatni na około 3 godziny przed snem.
- Źródła pełnowartościowego białka – białko sprzyja syntezie hormonów tarczycy i wpływa na uczucie sytości. Warto spożywać chude mięso, ryby, jaja, nabiał oraz rośliny strączkowe.
- Ograniczenie nasyconych kwasów tłuszczowych – tłuste mięsa i pełnotłusty nabiał mogą działać prozapalnie. Warto zastępować je zdrowymi tłuszczami nienasyconymi, takimi jak oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona.
- Unikanie produktów przetworzonych – wysoka zawartość cukru, konserwantów i tłuszczów trans w żywności przetworzonej może nasilać stan zapalny.
Ponadto, w diecie istotne jest uwzględnienie produktów bogatych w błonnik, który wspomaga perystaltykę jelit i pomaga kontrolować masę ciała. Włączenie do jadłospisu produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców jest niezbędne dla zdrowia tarczycy i układu trawiennego.
Produkty zalecane i niewskazane w chorobie Hashimoto
Nie wszystkie produkty spożywcze są odpowiednie dla osób cierpiących na Hashimoto. Wprowadzenie odpowiednich modyfikacji do diety może znacząco poprawić samopoczucie i stan zdrowia.
Zalecane produkty:
- Ryby morskie i owoce morza – bogate w jod i kwasy omega-3, które wspierają funkcjonowanie tarczycy i działają przeciwzapalnie.
- Produkty mleczne i jaja – dobre źródło jodu, białka i witamin.
- Orzechy brazylijskie – naturalne źródło selenu, niezbędnego do produkcji hormonów tarczycy.
- Warzywa i owoce bogate w antyoksydanty – papryka, natka pietruszki, brokuły, jagody i cytrusy pomagają redukować stres oksydacyjny i wspierają układ odpornościowy.
- Pełnoziarniste produkty zbożowe – kasze, otręby, płatki owsiane i pieczywo pełnoziarniste dostarczają błonnika i składników mineralnych.
Produkty niewskazane lub ograniczone:
- Warzywa krzyżowe (kapusta, brokuły, kalafior, brukselka) – mogą wiązać jod i utrudniać syntezę hormonów tarczycy. Zaleca się spożywać je gotowane i w umiarkowanych ilościach (maksymalnie 3-4 razy w tygodniu).
- Soja i produkty sojowe – mogą obniżać wchłanianie lewotyroksyny (leku stosowanego w leczeniu Hashimoto).
- Gluten – nie jest konieczne jego całkowite eliminowanie, chyba że występuje celiakia lub nietolerancja glutenu.
- Cukry proste i przetworzona żywność – mogą przyczyniać się do stanu zapalnego i zwiększać ryzyko nadwagi.
Przykładowy jadłospis wspierający tarczycę może obejmować:
- Śniadanie: omlet z warzywami i awokado.
- Drugie śniadanie: jogurt naturalny z orzechami brazylijskimi i owocami jagodowymi.
- Obiad: pieczony łosoś z kaszą gryczaną i warzywami na parze.
- Podwieczorek: koktajl z natką pietruszki, cytryną i jarmużem.
- Kolacja: sałatka z grillowanym kurczakiem, oliwą z oliwek i pestkami dyni.
Dieta przy Hashimoto nie wymaga restrykcyjnych eliminacji, ale kluczowe jest odpowiednie bilansowanie składników odżywczych i unikanie czynników, które mogą nasilać stan zapalny. Dobrze zbilansowane posiłki, bogate w witaminy i minerały, mogą poprawić komfort życia i przyczynić się do zatrzymania rozwoju choroby.
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.
